11) Во зборовите на мудреците во Талмуд гледаме дека тие го направиле полесен патот на Тора, отколку мудреците на Мишна. Ова е затоа што тие рекле: „Поединецот треба секогаш да се вклучува во Тора и Мицвот, дури и во Ло Лишма, и од Ло Лишма тој ќе дојде до Лишма, бидејќи Светлината, која е во неа, поправа.“ Така, тие нас нè обезбедиле со нови средства, освен покајанието кое е претставено во горепсоменатиот Мишна, Авот: „Светлината на Тора.“ Таа носи доволно моќ да може да го поправи поедиенцот и да го донесе до момент кога ќе може да се вклучува во Тора и Мицвот во Лишма. Тие тука не споменале покајание, туку само дека самото вклучување во Тора и Мицвот го обезбедува поединецот со Светлината која поправа, па така тој да може да се вклучи во Тора и Мицвот со цел да му донесе задоволство на Создателот, а воопшто не за свое задоволство. Ова се нарекува Лишма.
12) Сепак, ние мораме да се посомневаме во нивните зборови. И покрај сè, ние имаме некои ученици на кои вклучувањето во Тора не им помогнало да дојдат до Лишма, преку Светлината во неа. Навистина, практикувањето на Тора и Мицвот во ло Лишма значи дека поединецот верува во Создателот, во Тора, и во награда и казна. Тој се вклучува во Тора затоа што Создателот го заповедал вклучувањето, но сепак поединецот го поврзува своето задоволство со давање задоволство на Создателот. Но ако некој, и покрај сè, се измачува во практикувањето на Тора и Мицвот, тој ќе дознае, дека преку тој труд и напор, до него не може да дојде до задовоство кое не е само за себе и така тој ќе зажали затоа што ги направил овие напори. Ова е така затоа што уште од самиот почеток тој се измачувал себеси со мислење дека и самиот тој исто така ќе ужива во својот труд. Ова се нарекува ло Лишма. Но нашите мудреци го дозволиле вклучувањето во Тора и Мицвот во ло Лишма, бидејќи од ло Лишма поединецот доаѓа до Лишма. Но, нема сомнение дека, ако овој ученик не биде награден со верба во Создателот и во Неговиот закон, туку сè уште е во сомнеж, за него не важи кажаното од нашите мудреци, „Од ло Лишма тој ќе дојде до Лишма.“ Тоа што тие го рекле, дека со вклучување во Лишма, „Светлината, во неа, поправа’’ не се однесува на него. Ова е така бидејќи Светлината во Тора свети само кон оние кои се со верба. Мерката на таа Светлина е во сооднос со мерката на нечија верба. Сепак, за тие кои се без верба тоа е невозможно, бидејќи тие примаат темнина од Тора и сè пред нивните очи е затемнето.
13) Во однос на овој стих нашите мудреци ни дале алегорија: „Тешко на оние кои го посакуваат денот на Господ! Дали ќе го добијат денот на Господ? Темнина е, а не е светло“. (Амос 5). Постои една алегорија за петел и лилјак кои ја чекаат светлината. Петелот му рекол на лилјакот: „Јас ја чекам светлината затоа што таа е моја. Но ти, зошто тебе ти е потребна светлината?“ (Санхедрин 98б). Јасно е дека тие ученици кои не биле вклучени во Лишма, од Ло Лишма, заради нивниот недостаток на верба, не примиле никаква Светлина од Тора. Така, тие чекорат во темнина и ќе умрат без мудрост. Но, на оние на кои им е доделена целосна верба им е загарантирано, во зборовите на нашите мудреци, бидејќи тие се вклучуваат во Тора, дури и во ло Лишма, дека Светлината во неа ќе ги поправи. На нив ќе им биде доделена Тора во Лишма, која носи среќен и добар живот во овој свет и во следниот свет, дури и без предходна штета и тажен живот. За нив е наменето тоа што го вели стихот: Тогаш ќе се насладуваш себеси со Господ, и Јас ќе направам тие да се искачат на највисоките места на земјата.“
14) Во однос на вакава работа, како таа погоре, јас еднаш ја протолкував поговорката на нашите мудреци: „Оној кому Тора е негов занат.“ Мерката на неговата верба во пракикувањето на Тора е очигледна, бидејќи буквите од зборот, Умануто (негов занат), на хебрејски, се исти со буквите од зборот Емунато (негова верба). Тоа е како човек која му верува на својот пријател и му позајмува златници. Тој може да му верува за сто златника, но ако му побара двесте, ќе го одбие својот пријател. Тој може да му верува и со илјада, но не со повеќе. Исто така, тој може да му верува доволно за да му го позајми половина од неговото богатство, но не и целото. Кога тој може да му верува со целата негова сопственост, без трошка страв. Оваа последна верба се смета за „целосна верба,“ додека предходните форми се сметаат „нецелосна верба.“ Тие претставуваат делумна верба. Слично на тоа, човекот учестува само со еден час, дневно, на вклучување во Тора и работи според мерката на својата верба во Создателот. Друг учествува со два часа, според својата мерка на верба во Создателот. Третиот не поминува ниту момент од своето слободно време без да се вклучи во Тора. Така, само вербата на последниот е целосна, бидејќи тој Му верува на Создателот со целиот свој имот. На предходните вербата не им била целосна.
15) Така сега е темелно објаснето дека човекот не треба да очекува дека вклучувањето во Тора и Мицвот во ло Лишма ќе го донесе до Лишма, освен доколку знае дека му било дадено правилна верба во Создателот и Неговата Тора. Ова е затоа што Светлината, во неа, го поправа и тој ќе се стекне со „денот на Господ,“ што претставува Светлина. Светоста на вербата ги чисти очите за тој да може да ужива во Неговата Светлина, сè додека Светлната во Тора не го поправи. Сепак, тие без верба се како лилјаци. Тие не можат да ја видат дневната светлина бидејќи таа за нив е превртена и претставува поужасна темнина од темнината на ноќта, бидејќи тие се хранат само во темнината на ноќта. На овој начин, очите на оние кои се без верба се заслепени во однс на Светлината на Господ: така, за нив, Светлината станува темнина. За нив, напивката на животот се претвара во напивка на смртта. За нив писанијата велат: „Тешко на оние, кои го посакуваат денот на Господ! Зошто би го имал денот на Господ? Темнина е, а не е светлина.“ Така, човекот најпрво мора да се стекне со целосна верба.
16) Ова одговара уште едно прашање во Тосфот (Таанит стр.7): „Оној кој што применува Тора во Лишма, таквата Тора за него е напивка на животот. Но оној кој применува Тора во ло Лишма, таквата Тора за него станува напивка на смртта.“ Тие прашале: „Сепак тие рекле, поединецот треба секогаш да применува Тора, дури и во ло Лишма, и од ло Лишма тој ќе дојде до Лишма.“ Според гореобјаснетото, ние треба да направиме поделба: Оној кој се вклучува во Тора, заради Мицва при учење на Тора, и верува во награда и казна, но го отфла самољубието заради намерата да Му донесе задоволство на Создателот, Светлината ќе го поправи и тој ќе дојде до Лишма. Оној пак кој не учи Тора заради Мицва, тој не верува во голема мерка во казна и награда, туку вложува напор замо за свое задоволство, таа за него станува напивка на смртта, бидејќи за него, Светлината се претворила во темнина.
17) Така, ученикот ветува пред учењето дека ќе ја зајакне својата верба во Создателот и Неговото водство со казна и награда, како што рекле нашите мудреци: Твојот Господар е одговорен да те награди за твојата работа.“ Човекот треба да се стреми неговиот труд да биде за Мицвот на Тора, и на тој начин, ќе му биде доделено задоволството на Светлината. Неговата верба ќе расте и ќе се зајакне преку лекот во оваа Светлина, како што е запишано: „Тоа ќе биде здравје за твојот папок и срж за твоите коски“. (поговорка 3:8). Тогаш нечие срце ќе биде сигурно дека од ло Лишма ќе дојде до Лишма. Така, дури и оној кој знае дека не е награден со верба, тој сè уште има надеж преку применувањето на Тора. Ако некој ги насочи срцето и умот да се стекне со верба во Создателот, не постои поголема Мицва од тоа, како што рекле нашите мудреци: „Хаба Кук дојде и истакна дека: „Праведниот ќе живее според неговата верба.“ (Маакот 24). Нема друг совет освен оној што е запишан во Масехет Баба Батра стр.16а: Раби рекол: „Јов сакал да го ослободи целиот свет од судба. Тој рекол пред Него: „Ох Господе, Ти што ги создаде праведните; Ти што ги создаде злобните; кој Те држи доле?“ Раши толкува: „Ти ги создаде праведните со помош на добрата склоност; Ти ги создаде злите со помош на злата склоност. Така никој не е спасен од Твојата рака, па така кој Те држи доле? Грешните се присилени.“ Што одговориле пријателите на Јов (Јов 15:4)? Навистина ти работиш со страв, и имаш посветеност кон Бога, Создателот ја создал злата склоност. Но за злата склоност Тој го создал зачинот Тора.“ Раши толкува: „ја создаде Тора, како е зачин кој ги отповикува „мислите за престапи,“ како што е запишано во Кидушин, стр. 30, „Ако дојдеш при овој злосторник, повлечи го кон Беит Мидраш (гробишта). Ако е тврд, тој ќе омекне. Така, тие не се принудени, бидејќи можат да се спасат самите себеси.“
18) Јасно е дека тие сами не можат да се ослободат од судбата, ако речат дека тие го примиле зачинот и сепак имаат грешни мисли, што значи дека тие сè уште се сомневаат и злата склоност уште не се стопила. Ова е заради Создателот, кој ја создал и ѝ дал сила на злата склоност, но очигледно го содал лекот и зачинот кој ќе ја уништи моќта на злата склоност и целосно ќе ја искорени. Некој може да ја применува Тора, но не успева да ја отстрани злата склоност од себе, или е несовесен во давањето на потребниот труд и работа во применувањето на Тора. За таквите е запишано: „Јас не работев, но најдов, не верувај,“ или можеби вложил потребното количетво на труд и работа, но бил несевесен во однос на квалитетот на работата. Ова означува дека додека применувал Тора, тој не го насочил срцето и умот за да влече Светлина од Тора, која носи верба во нечие срце. Туку, тој бил отсутен со умот во однос на принципните барања на Тора, имено Светлината која носи верба. Иако тој на почетокот се стремел кон тоа, неговиот ум застранил за време на учењето. Човекот не може да се ослободи од судбите со помош на присила. За тоа нашите мудреци прецизно изјавиле: „Јас ја создавов злата склоност; Јас за неа го создадов зачинот Тора.“ Доколку во тоа имало некакви искчучоци, тогаш прашањата на Јов би биле валидни.
19) Преку гореобјанснетото јас ги тргнав поплаките на Раби Хаим Витал во неговиот предговор во Шаар ХаХакдамот (Порта кон Запознавање) од Ари, и толкувањето на Дрвото на Животот. Тој пишува: „Навистина, човекот не треба да рече, „јас ќе одам и ќе се вклучам во мудроста кабала пред предходно да се вклучам во Тора, Мишна и Талмуд.“ Ова е така бијдеќи нашите мудреци веќе рекоа: „Поединецот не треба да влезе во ПАРДЕС додека не го наполни својот стомак со месо и вино.“ Ова е како душа без тело: таа нема награда или обзир пред да биде поврзана со тело со кое е цела и кога е поправена во Мицвот од Тора во 613 Мицвот. Кога некој е обземен од мудроста на Мишна и Вавилоснкиот Талмуд, и не насочува дел од себе кон тајните на Тора и нивите притајувања, тоа е како тело кое седи во темина, без човечка душа, која претставува Божја свеќа и која свети во него. Така, телото е суво и нè влече од изворот на животот. Така, мудар ученик, кој применува Тора во Лишма, прво треба да се вклучи во мудроста на Библијата, Мишна и Талмуд сè додека неговиот ум може тоа да го толерира. Потоа, тој ќе навлезе во познавање на неговиот Создател преку мудроста на вистината. Тоа е како кога Кралот Давид му заповедал на својот син Соломон: „Спознај го Господ на твојот татко и служи Му Нему.“ Ако човекот согледува дека изучвањето на Талмуд е тешко, за него е подобро да ги трегне рацете од него, кога веќе еднаш си ја пробал среќата во оваа мудрост, и да се вклучи во мудроста на вистината. Запишано е: „Ученик кој не видел добра знак во педгодишно изучување, нема ни да види.“ (Хулин стр.24). Така, секој оној кој учи со леснотија мора да посвети дел од времето, еден или два часа, дневно, да го изучува Халаха (хебрејски код на закони), и да ги објасни и протолкува прашањата во буквалниот Халаха.
20) Овие зборови изгледаат многу збунувачќи. Тој вели дека пред некој да успее во изучувањето на буквалното, тој веќе треба да биде вклучен во мудроста на вистината. Ова е противречно со неговите предходни зборови дека мудроста кабала без буквалната Тора е како душа без тело, која нема дела, обзири или награда. Информацијата која ја споменува во однос на ученик кој не видел добар знак е уште позбунубачки, затоа што нашите мудреци рекле дека тој треба да го напушти учењето на Тора. Секако, тоа е за да предизвика ученикот да го испита својот начин и да се обиде со друг Рав, или со друг дел. Но тој не треба да ја остави Тора, дури и буквалната.
21) Многу е тешко да се разберат зоровите на Раби Хаим Витал преку зборовите на Гемара. Таму е нагласено дека на поединецот му е потебно подготовка и заслуги за да ја достигне мудроста на Тора. Сепак, нашите мудреци во Мидраш Раба, делот „Ова е Благословот“ рекле: „Создателот им рекол на Израел: „Секој кој се плаши од Мене и ги одржува законите на Тора, целата мудрост и целата Тора се во неговот срце.“ Така, тука не се потребни претходни заслуги; само со доблеста од стравот кон Бога и одржувањето на Мицвот е дадена целата мудрост на Тора.
22) Навистина, доколку ги испитаме неговите зборови, тие пред нас ќе станат јасни како небесни ѕвезди: текстот, „За него е подбро да ги држи рацете настрана од тоа, кога веќе еднаш ја вкусил среќата во оваа (откриена) мудрост“ не се однесува на среќа или знаење. Туку, тоа е како што објаснивме погоре, „Јас ја создадов злата склоност; Јас за неа го создадов зачинот Тора.“ Тоа значи дека човекот навлегол и се трудел во откриената Тора, но сепак злата склоност ја има моќта и воопшто не се стопила. Ова е затоа што тој сè уште не е спасен од мисли и престапи, како што пишува Раши погоре во објснувањето: „Јас за неа го создаво зачинот Тора.“ Така, тој го советува да ги тргне рацете од тоа и да се вклучи во мудроста на вистината, бидејќи е полесно да се привлече Светлината од Тора, додека се работи и труди во мудроста на вистината, отколку да се работи во буквална Тора. Причината е многу едноставна. Мудроста на откриеното е облечена во матерјалната, телесна облека, како крадење, измачување ограбување, итн. Заради оваа причина, за секого е тешко да се стреми, со цело срце и ум, кон Создателот велејќи, за да ја привлечам Светлината од Тора. Тоа е уште повеќе се однесува за оној кому изучувањето на самиот Талмуд е тежок. Како може тој да го помни Создателот за време на учењето, кога набљудувањето се однесува на телесни работи, и тие не можат да дојдат до него истовремено со намерата кон Создателот?
Затоа, тој ги советува да се вклучуваат во мудроста кабала, бидејќи оваа мудрост е целосно облечена во имињата на Создателот. Тогаш тој за време на учењето, со сигурност и леснотија ќе биде во можност да ги насочи своето срце и ум кон Создателот, дури и ако е најсалб ученик. Ова е така затоа што изучувањето на прашањата од мудроста и Создателот се една иста работа, и ова е многу едноставно.
